Tinatawag na talumpati ang anumang buod ng kaisipan na isinulat at binibigkas sa mga manonood. Naglalayon itong makahikayat o mangatuwiran sa mga napapanahong isyu o isang partikular na paksa.
Layunin din ng mga talumpati na sumang-ayon, tumugon, o magbigay ng impormasyon sa mga tagapakinig. Karaniwang ang talumpati ay binibigkas ng tagapagsalita sa isang entablado at mga panauhing pandangal.
Dahil sa mabisa at malikhaing pagkakagawa ng mga talumpati ng mga kilalang personalidad kabilang ang mga politiko, iskolar, eksperto sa isang uri ng paksa, at iba pang panauhin, itinuturing na isang sining din ang talumpati.
Nahahati sa dalawang uri ang talumpati—talumpating handa at talumpating hindi handa. Ang talumpating handa ay tumutukoy sa mga piyesang isinulat at kinabisa ng isang tagapagsalita sa partikular na panahon o oras.
Gumugol siya ng oras upang isulat at saliksikin ang impormasyon ng kaniyang paksa. Naghanda rin siya kung paano bibigkasin ang kaniyang talumpati.,
Samantala, ang talumpating hindi handa o extemporaneous speech ay isang uri ng talumpati na isinulat at binigkas din ng parehong araw at agad-agad. Wala nang pagkakataon ang magsasalita na magsanay ay saliksiking maigi ang kaniyang talumpati.
Ginagawa ito ng mga eksperto at sanay sa ganitong uri. Karaniwan ding napapanood ang mga talumpating hindi handa sa mga kompetisyon.
